İşveren Servis Sağlamak Zorunda mı, İşçi Servis Hakları

İşveren servis sağlamak zorunda mı ? Son zamanlarda özellikle toplu taşıma ücretlerinin de artışı ile birlikte çalışanların en çok araştırdıkları konuların başında bu soru gelmektedir. Özellikle büyükşehirlerde hem maliyet hem de zaman açısından işyerine gitmek günden güne zorlaşıyor. Bu durum işçi için servis ihtiyacını doğuruyor. Toplu taşıma ücretlerindeki artış da özellikle asgari ücretle çalışanların belini büküyor. Bu yazımızda özel sektör personel servis hizmet yönetmeliği kapsamında işverenin servis sağlama zorunluluğu ve bu konu hakkında sorulan isyeri kaç km. mesafeye servis kurma mecburiyetinde gibi soruların cevaplarını bulabilirsiniz.

İşveren işçiye servis sağlamak zorunda mı?

4857 Sayılı İş Kanunu evden işe özel servis konusunda bir personel servis zorunluluğu getirmemiştir. Yani 4857 Sayılı İş Kanununda işverenin çalışanına servis sağlaması gereklidir ya da iş kanununda servis hakkı vardır diye bir hüküm yer almamaktadır. Servis zorunluluğu ve işçi servis hakları yönetmelikle sadece istisnai çalışanlara vardır. İşverenin servis sağlama zorunluluğu olduğu çalışanlar bir alt başlıkta verilmiştir.

İşyeri servis vermek zorunda mı, kimler için zorunlu ?

Yukarıda da belirttiğimiz gibi işçi servis kanununa göre işçiye işveren tarafından servis sağlanması zorunlu değildir. Ancak bu personele servis sağlama zorunluluğu tek istisnası gece vardiyasında çalışan kadınlardır. Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmeliğin 6’ıncı maddesinde aşağıdaki hüküm yer almaktadır:

“MADDE 6 – (1) Belediye sınırları dışındaki her türlü işyeri işverenleri ile belediye sınırları içinde olmakla beraber, posta değişim saatlerinde toplu taşıma araçları ile gidip gelme zorluğu bulunan işyeri işverenleri, gece postalarında çalıştıracakları kadın çalışanları, sağlayacakları uygun araçlarla ikametgâhlarına en yakın merkezden, işyerine götürüp getirmekle yükümlüdür.”

Yukarıdaki hükme göre;

• Servis zorunluluğu vardiyalı çalışan kadınlar için vardır.
• İşyeri belediye sınırları içerisinde ise, işyerinde vardiyalı çalışma sistemi uygulanıyorsa,
• İşyerine toplu taşıma ile gidiş geliş zor ise işveren servis sağlamak zorundadır.

Sonuç olarak tekrar belirtmek gerekirse 4857 Sayılı İş Kanunu çalışanlar için yukarıdaki istisnai durum harici servis zorunluluğu koymamıştır.

Servisi kaldırılan işçi ne yapmalı ?

İşyerin personel için sağlanan bir servis varken bunun durduk yere kaldırılması sözleşmede esaslı değişiklik olarak kabul edilebilir. 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 22’inci maddesine göre işveren çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak işçi onayını alarak yapabilir. Kanunun ilgili maddesine uygun yapılmayan ve bu karar alındıktan sonra en geç 6 iş günü içerisinde işçiye onaylatılmayan kararlar işçileri bağlamaz. İşçi servisin kaldırıldığı kabul etmez ve onaylamazsa ve işveren de bu durumu işçiye dayatırsa işçi sözleşmesini haklı bir neden dayanarak feshedebilir. Tabi böyle bir sözleşme feshinde tazminat hakkının olup olamayacağı hakkında nihai kararı mahkeme verebilir.

İş kanununa göre ev ve işyeri arası kaç kilometre olmalıdır ?

Çalışanların bana sık sordukları diğer bir soru da şu olmakta: iş kanuna göre ev ve işyeri arası kaç kilometre olmalıdır? Özellikle İstanbul, İzmir, Ankara gibi büyükşehirlerimizde bazı çalışanların işyerleri ile evleri arasındaki mesafeler onlarca kilometreye kadar çıkmakta ve bu kişiler işe gidiş gelişlerinde günün büyük bir kısmını toplu taşıma araçlarında geçirmektedirler. Ancak üzülerek belirtmem  gerekiyor ki İş Kanununda böyle bir mesafe zorunluluğu bulunmamaktadır. Yani iş kanunu işyeri ile ev arasında en fazla şu kadar mesafe olabilir diye bir hüküm içermemektedir.

İşyeri kaç km uzağa gönderebilir ?

4857 Sayılı İş Kanunu’nda işyeri şu kadar km uzağa gönderebilir ya da en fazla şu kadar km olması şartı ile görev yerini değiştirebilir diye bir hüküm yer almamaktadır.

Personel servisi kuralları nelerdir ?

Personel servisinde genel olarak uyulması gereken kurallar şunlardır;

• Servise binerken ve servisten inerken servisin tamamen durması beklenmelidir.
• Serviste emniyet kemerinin takılması zorunludur.
• Otoyol, otoban gibi servislerin durmasının yasak olduğu yerlerde servise binmek ya da servisten inmek yasaktır.
• Servislerde sigara içmek yasaktır.
• Servis şoförünün dikkatini dağıtacak hareketlerde bulunulmamalıdır.
• Serviste yüksek sesle ve diğer işçileri rahatsız edecek şekilde konuşmak yasaktır.

Servise yürüme mesafesi

Çalışanların servisler ile alakalı bana sık sordukları bir diğer soru da servis yürüme mesafesi ne kadar olmalı sorusu olmakta. İş Kanunu kapsamında belirlenmiş bir mesafe bulunmamaktadır. Yani servis ikamet edilen yere en az şu kadar mesafede durmalı şeklinde bir iş kanunu servis mesafesi düzenlemesi yoktur.

Personel Servis Güzergahı Nasıl belirlenir?

Servis güzergahı işveren ya da işveren tarafından yetkilendirilen vekil tarafından belirlenir. Güzergah genellikle orta nokta olarak belirlenir ve çalışanlara eşit mesafede olmasına özen gösterilir. Ayrıca ana hatlar üzerinden geçiş sağlanır.

Personel servisi bekleme süresi

Kanunen belirlenmiş bir süre bulunmamaktadır. İşçinin servis geldiğinde hazır bulunması temel kuraldır. Servis genellikle beklemeden devam eder.