İşçiyi İşten Çıkarma Prosedürü Örneği (Güncel)

İşçiyi işten çıkarma prosedürü işten çıkarılma sebebine, sözleşmenin belirli ya da belirsiz süreli olmasına, işin devamlı ya da geçici olması gibi birçok durumlara göre farklılık gösterir. Prosedürünün işveren tarafında doğru ve eksiksiz bir şekilde uygulanması ve en önemlisi de Kanuna uygun olması gerekmektedir. Aksi durumda işçi arabulucu ya da sonrasında mahkemeye başvurduğunda eksik/hatalı yapılan çıkışlar sonrasında işverene işe geri alma, tazminat ödeme, ek ücret ve ceza ödeme gibi yaptırımların uygulanmasına neden olmaktadır.

İşçi çıkarma prosedürü

Sigortalıların bazen yaptıkları bir fiilden, bazen işveren/işletme kararı ile bazen de sebepsiz yere işten çıkarılmaları gerekebilmektedir. Tüm bu durumlar için uygulanması gereken ortak hükümler vardır ancak her bir durum için uygulanması zaruri olan farklı durumlar da söz konusu olabilmektedir. Bu hususları alt başlıklarda ayrı ayrı değerlendirmek daha doğru olacaktır. Adım adım işten çıkış prosedürü örneği içeriğin devamında bulabileceksiniz.

1- İş sözleşmesinin haklı nedenlerle derhal feshi

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 25/2 bendi gereği yapılacak derhal sözleşme fesih işlemlerinde;

• İhbar sürelerinin beklenmesine gerek yoktur.
• İhbar süreleri beklenmeden sözleşme feshi derhal gerçekleştirilir.
• Ancak bunun için davranışın tutanak altına alınması gerekmektedir. Tutanağın fiil gerçekleşme tarihinden itibaren en geç 6 iş günü içerisinde tutulması gerekmektedir. Aksi halde fiil geçersiz olacaktır. Tutanak örneğine işçi işyeri tutanak örneği sayfamızdan ulaşabilirsiniz.
• 4857/25-2 maddesi kapsamında yapılacak derhal sözleşme fesihlerinde işçiden savunma alınmasına gerek yoktur. Ancak olayda netlik yoksa savunma alınmasında yarar vardır.
• İş Kanunu 25’inci maddesi 2 numaralı bendinde yer alan tüm durumlara 4857/25-2 maddesi başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.

2-İşçinin işletme kararı ile geçerli bir nedenle sözleşmesinin feshedilmesi

Derhal fesih gerektiren 4857/25-2 maddesi haricinde geçerli bir gerekçeye dayanarak işten çıkarılacak olan işçiler için;

• Gerekçenin geçerli ve somut olması gerekir. İşçiye özel, eşit olmayan bir durumdan kaynaklı olmamalıdır.
• Geçerli nedenin sigortalıya bildirilmesi gerekmektedir.
• Sigortalıya çalışma süresi esas alınarak ihbar süreleri kullandırılmalıdır.
• İş arama izni verilmelidir.
• Yıllık izinleri varsa kullandırılmalıdır.
• İşten çıkışının uygun SGK işten çıkış kodu ile verilmesi gerekmektedir.
• Kıdem tazminatı için gerekli şartlar sağlanıyorsa işten çıkış tarihinden itibaren en geç 1 ay içerisinde tüm maaş ve diğer alacakları ile birlikte kıdem tazminatı da ödendikten sonra ibraname düzenlenerek işçiye imzalatılmalıdır. İbraname örneği başlıklı yazımızda ibranamenin nasıl hazırlanması gerektiğine göz atabilir, boş ibraname belgesi indirebilir ve örneğe bakarak nasıl doldurulduğuna göz atabilirsiniz.

3-Ortak hükümler ve dikkat edilmesi gerekenler

Yukarıda derhal ya da gerekçeli sözleşme fesih işlemlerinde izlemeniz gereken yol hakkında bilgi verdik. Dikkat etmeniz gereken ortak hükümler ise şunlardır;

• İşten çıkışı verilen çalışan için en geç çıkış tarihinden itibaren 10 gün içinde SGK işten çıkış bildirgesinin elektronik ortamda verilmesi gerekmektedir.
• Çıkışın SGK işten ayrılış kodları esas alınarak doğru kodla verilmesi gerekmektedir. İşten ayrılış bildirgesinde son brüt kazanç ve gün sayısı kısımlarını doğru ve eksiksiz doldurmanız gerekmektedir.
• İşten çıkan tüm çalışanlar için ibraname düzenlenmesi ve bunun işçiye imzalatılması gerekmektedir.
• Fesih bildirimini sigortalının kendisine yapamıyorsanız ikamet adresine Noter aracılığı ile göndermeniz gerekir.
• Çalışma belgesini düzenleyerek işçiye verin. İşçi talep etmiyorsa bile hazırlayıp adresine göndermekte yarar vardır.

Toplu işten çıkarma prosedürü

Toplu işten çıkarma işlemleri 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 29’uncu maddesi kapsamında belirlenmektedir. İşyerindeki toplam çalışma sayısı esas alınarak aşağıda belirtilen sayıda işçinin 1 aylık dönem içerisinde çıkartılmasına toplu işçi çıkarma adı verilmektedir. Buna göre;

• Çalışan sayısı 20-100 arasında olanlar bir aylık dönem içerisinde 10,
• Çalışan sayısı 101-300 arasında olanlar bir aylık dönem içerisinde en az %10 oranında,
• 301 ve daha fazla olanlar ise bir aylık dönem içerisinde en az 31 işçi çıkardıklarında,

Bu durum toplu işçi çıkarmaya girmektedir. Buna göre çalışan sayısına göre 1 aylık dönem içerisinde işten çıkaracağı kişi sayısı yukarıdaki limitleri aşan ve toplu çıkarma kapsamına giren işyerlerinin;

• Bu durumu varsa işçi sendikalarına ve Çalışma İşkur Müdürlüklerine bildirmeleri Kanunen zorunludur.
• Toplu işçi çıkarma işin sonlanması nedeni ile verilecekse bunun en az 30 gün önceden Çalışma İşkur Müdürlüklerine bildirilmesi gerekmektedir.
• Bildirimin ardından Sendika temsilcisi ile işveren bir toplantı gerçekleştirir. İşten çıkarma sebepleri, çıkışın önlenmesi için işverenle görüşür ve bunun hakkında tutanak hazırlanır.
• Fesih bildirimleri Çalışma ve İşkur Müdürlüklerinde bildirim tarihinden 30 gün sonra başlar. Dolayısıyla ihbar sürelerine ilişkin uygulama 30 günlük süre dolduktan sonra başlar.
• 30 günlük bildirim süresinin ardından ihbar süreleri kullandırılır ve sonrasında izlenmesi gereken prosedür ise yukarıda ortak hükümler kısmında anlatıldığı gibidir.

Tazminatlı işten çıkarma için yapılması gerekenler nelerdir?

Tazminat ödenerek çıkarılacak işçinin;

• İşyerinde en az 1 yıldır çalışıyor olması gerekir.
• Eğer diğer şartları da sağlıyorsa işten çıkış kodu en geç 10 gün içinde tazminata uygun olan işten çıkış kodu ile verilir.
• İşten çıkış tarihinden itibaren en geç 30 gün içerisinde kıdem tazminatı ve diğer tüm alacakları ödenerek buna ilişkin ibraname düzenlenir.
• İbraname işçiye imzalatılır ve süreç tamamlanmış olur.

Tazminatsız işten çıkarma sebepleri nelerdir?

Tazminat için temel olarak sağlanması gereken şartlar şunlardır.

• İşçinin en az 1 yıl çalışmış olması,
• Kendi isteği ve kusuru dışında işten çıkması.

Kusur durumları zaten 4857 Sayılı Kanunun 25-2 maddesinde açıklanmıştır. Yukarıda bununla ilgili yazımızın bağlantısını verdik. İlgili yazıdan tüm maddelere göz atabilirsiniz. Kendi isteği ile ayrılma durumlarında tazminat ödenen istisnai durumlar vardır. Bunlara dikkat etmek gerekir. Örneğin;

• İşçi emeklilik nedeni ile işten çıkıyorsa,
• Evlilik nedeni ile kadın çalışan işten çıkıyorsa,
• Askerlik nedeni ile işten çıkılıyorsa,
• Sağlık nedeni ile işten çıkıyorsa.

Kendi isteği ile bile olsa tazminat ödemesinin yapılması gerekir.