Çalışmadığı Halde Sigortalı Göstermek Cezası

Çalışmadığı halde sigortalı göstermek toplumda SGK ile ilgili sık görülen uygulamalar arasında yer almaktadır. Kısa yoldan ve ya erken emekli olmak isteyen kişiler genellikle SSK’ya yönlenmekte ve çalışma imkanı olmayan ya da iş bulamayanlar ise fiilen çalışmadığı halde işyerinde sigortalı göstermek yöntemiyle sigortalı olmaya çalışmaktadır. Bu yazımızda bir işyerinde çalışmadığı halde sigortalı göstermek suç mu, tespiti halinde ne yapılır ve cezası ne kadar gibi konu hakkında merak edilen soruların cevabını bulabilirsiniz.

Çalışmadan sigortalı göstermek suç mu?

Fiili çalışmaya dayanmayan halk arasındaki ismi ile sigortalı göstermek kesinlikle suçtur. Sigortalılık ilişkisinin oluşabilmesi için;

• Kişinin işyerinde fiili olarak çalışması,
• Fiili çalışma karşılığında bir ücret alması gerekmektedir.
• Fiili çalışma yoksa ve bu fiili çalışma karşılığında oluşan bir ücret yoksa sigortalılık şartları sağlanmaz ve dolayısıyla sigortalı göstermek suretiyle yapılan bu bildirimler geçersiz sayılır.

Çalışmadan sigortalı gösterme tespiti nasıl yapılır?

Tespit işlemleri genellikle şikayet üzerine yapılabilmektedir. Ayrıca SGK denetmenleri/Müfettişleri tarafından yapılacak olan işyeri rutin denetimlerinden de bunun tespiti mümkündür. Ancak genellikle bu yönde tespitler şikayet üzerine yapılabilmektedir.

Çalışmadığı halde sigortalı gösterme tespiti yapılırsa cezai yaptırımı ne olur?

Eğer bu yönde bir tespit yapılırsa sigortalı ve işveren açısından ayrı ayrı yaptırım uygulanır.

• Sigortalı için uygulanacak yaptırımlar: Fiili çalışmaya dayanmayan tüm hizmetler iptal edilir. Fiili çalışmaya dayanmayan ve bu nedenle iptal edilen dönemler için hem sigortalının kendisi hem de bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sağlık giderleri borç olarak oluşturulur ve geri alınır. Bu sigortalılıktan dolayı ödenen geçici iş göremezlik ödenekleri ya da başka ödemeler varsa faizi ile birlikte geri alınır. Kişiye emekli aylığı bağlandıysa bu hizmetlerin iptali sonrasında hizmet yetersiz ise aylık tamamen kesilir ve ödenen tüm emekli maaşları faizi ile birlikte geri alınır. Ayrıca sigortalı hakkında Cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunulur.
• İşveren açısından uygulanacak yaptırımlar: İşverenin fiili çalışmaya dayanmayan tespit tarihi ve sonraki ayın sigorta prim teşviklerinin tamamı iptal edilir. Ayrıca ilgili yılda yararlanılan asgari ücret destek tutarlarının tüm yıl için tamamı iptal edilir ve borç oluşturulur. İşveren tarafından varsa ödenen sigorta primleri SGK’ya irat olarak kaydedilir ve iadesi yapılmaz. İşveren hakkında Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulunulur.

Eşini kendi işyerinde sigortalı göstermek suç mu?

Bu hususta araştırılan bir diğer konu da eşinin yanında sigortalı çalışanların durumudur. Normalde 5510 Sayılı Kanun’a göre işyerinde ücret karşılığı çalışmayan eşin sigortalı olma zorunluluğu yoktur yani sigortasız olarak da çalıştırılabilir. Ancak eşin işyerinde sigortası yapılacaksa;

• Karşılığında ödenen bir ücretin olması,
• Çalışmanın fiili olması gerekmektedir.
• Eğer çalışmadığı ya da ücret ödenmediği halde eş sigorta yapılırsa tespiti durumunda yukarıda belirtilen yaptırımlar uygulanacaktır.

Çalışmadığı halde sigortalı gösterme cezası ne kadar?

SGK tarafından usulsüz sigortalı gösterme cezası adı altında idari para cezası uygulanmamaktadır. Fiili çalışma olmadan SGK yapılması durumunda işveren ve sigortalı açısından uygulanan yaptırımlar bir üst başlıkta ayrı ayrı verilmiştir. Bunların haricinde idari para cezası uygulanmamaktadır.

Çalışmadığı halde sigortalı gösterme Yargıtay kararı?

Yargıtay elektronik ortamda yapılan ve fiili çalışmaya dayanmayan hizmetleri  “özel belgede sahtecilik” ve “resmi belgenin tanziminde yalan beyan” suçları kapsamında değerlendirmektedir. Dolayısıyla Cumhuriyet Savcılıkları tarafından yapılacak soruşturma işlemleri bu kapsamda değerlendirilmektedir.

Kendi işyerinde sigortalı olmak mümkün müdür?

5510 Sayılı Kanun’a göre bir kişinin sahibi ya da ortağı olduğu işletmede 4/1-a kapsamında sigortalı olması mümkün değildir. Zaten sistem bu yönde bildirime izin vermemektedir.

Çalışmadığı halde sigortalı gösterme şikayet hattı

Eğer fiili çalışmaya dayanmayan bir sigortalılık söz konusu ise bu konuda şikayet oluşturabilirsiniz. Şikayetleri dilekçe ile çalışmanın bağlı olduğu Sosyal Güvenlik Merkezi’ne yapabileceğiniz gibi Alo-170 Şikayet hattını arayarak da iletebilirsiniz.

Çalışmadığım halde çalışıyor görünüyorum

Bazı sigortalılar çalışmadıkları ya da işten çıkmış olmalarına rağmen sigortaları işyerince yanlışlıkla ya da bilerek devam ettirilebilmektedir. Bu tür durumlarda çalışmadan kendini sigortalı göstermek suç sayılacağından vakit kaybetmeden Sosyal Güvenlik Kurumu’na dilekçe ile ya da Alo-170 hattı üzerinden bildirmekte yarar vardır.